بهاریه

سیما رحمتی نژاد:

سفره هفت سین در تهران قدیم

برگرفته از” خاطرات نیم قرن نوروز”  نوشته معیر الممالک ، شماره ۷۹ مجله رادیو ایران ، اسفند۱۳۴۲

ترتیب هفت سین همان بود که اکنون نیز خوشبختانه نزد برخی از ایرانیان پایبند به آداب و سنن گذشته و رسوم نیاکان متداول است ، با این تفاوت که در قدیم این آداب مفصل تر برگزار می شد. در بالای سفره ی هفت سین ، کتاب آسمانی مسلمین و شمایل شاه مردان برابر آینه ای بزرگ و زیبا خود نمایی می کرد. در دو طرف آینه ، شمعدان های چند شاخه ی شمع زده قرار داشت. آنچه بر سفره ی هفت سین حاضر می آوردند بدین قرار بود : سبزه ، سنبل ، سیب ، سیر ، سماق ، سرکه و سمنو . انواع شیرینی و آجیل ، مرغ و ماهی ، کاسه ی بلورین پر از آب که روی آن چند برگ گل شناور بود ، چند گلدان نرگس و نیز انواع گل ها و میوه های مصنوعی از موم رنگین درون گلدان های مزین به کاغذهای طلایی و نقره ای ، ظرفی از اسپند الوان و عناب زورق زده ، کاسه ای ماست و کاسه ای عسل و یک شاخ نبات. منقلی سیمین برای بخور اسپند و کندر در گوشه ای از سفره ، بساط هفت سین را تکمیل می کرد. گرد آتش این منقل ، مادر خانواده به تعداد فرزندان خویش تخم مرغ می نهاد و مقید بود که پس از تحویل سال ، آن ها را نوش جان کنند. نیم ساعت به تحویل مانده بانوی مسن خانواده ، آن سوی سفره ی هفت سین مقابل آینه ، کنار سجاده ای قرار می گرفت در حالی که جامه ی عروسی خود را در برداشت ، یک ربع به تحویل مانده بانوی مزبور افراد خانواده را به نشستن گرد سفره ی هفت سین دعوت می کرد.

نخست شمع ها را می افروخت ، آن گاه چند دانه برنج و یک سکه زر یا سیم صاحب الزمان به هر یک می داد که به علامت رونق کار و برکت نعمت تا تحویل سال در دست نگاه دارند ، آن گاه خود به خواندن دعای تحویل می پرداخت و حضار آن را زیر لب تکرار می کردند. به صدای توپ تحویل ، بانوی سالخورده بر سر و روی همه گلاب می پاشید و به دست خود شیرینی در دهان آنان می گذارد و پس از روبوسی ، هر یک به فراخور حال از دست وی عیدی دریافت می داشتند. معمولا ساعتی پس از این مراسم ، آداب دید و بازدید و تهنیت گویی آغاز می شد و بازارآن تا روز سیزده رواج داشت…