سازمان تأمین اجتماعی و همایش ملی تکریم کارآفرینان

تهیه و تنظیم : عزیز آذرخرداد – خبرنگار و کارشناس حوزه تأمین اجتماعی
چهارمین دوره همایش ملی تکریم از کارفرمایان و کارآفرینان منتخب که روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت با همت و تلاش معاونت تازه احیا شده امور فرهنگی و اجتماعی سازمان تأمین اجتماعی برگزار خواهد شد خط بطلانی بر تفکرات خام و ناپخته کسانی میکشد که پنج سال قبل بدون توجه به اثرات تخریبی تصمیمات خود تیشه بر ریشه این سازمان زده و گمان می کردند با تعطیلی مراکز تولید فکر و اندیشه و نابود سازی مراکز بستر ساز فرهنگی و اجتماعی در بزرگترین سازمان بیمه گر کشور یک شبه بر قله آرمانهای خود صعود کرده و همگان را مقهور و مدافع عملکردهای بی نظیر خود خواهند ساخت .
برگزاری همایش بزرگ تجلیل از کارآفرینان حوزه تولید و اشتغال کشور در شرایطی حادث میگردد که نظام جمهوری اسلامی از نقطه نظر فعل و انفعالات حوزه اقتصادی در شرایط بسیار حساسی قرار گرفته است . آغاز مرحله دوم طرح عظیم هدفمند سازی یارانه ها که از آن می توان به عنوان بزرگترین جراحی اقتصادی نیم قرن اخیر کشور یاد کرد و ادامه بحران اقتصادی بوجود آمده بواسطه تحریم اقتصادی کشورمان گویای این واقعیت است که تمام ظرفیت های پیدا و پنهان کشور باید معطوف به حل و رفع معظلات و فشارهای تحریمی به منظور کاهش صدمات اجتماعی و فرهنگی بر بدنه اجتماع کشور شود . شاید همین
دل نگرانیها بود که مقام معظم رهبری بر آن داشت تا سال ۹۳ را سال ” اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی ” نامگذاری کنندد . بر همین اساس بود که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی با درک صحیح شرایط کشور اساس و حلقه اساسی پیشرفت اقتصادی را حمایت از تولید ملی و افزایش بهره وری با تکیه بر مردمی کردن اقتصاد مقاومتی ، توجه به اجرا یی شدن سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی ، توانمند سازی بخش خصوصی و تشویق فعالیت های اقتصادی عنوان کردند . مسئولان و دست اندرکاران سازمان تأمین اجتماعی نیز با درک صحیح از شرایط پیش آمده در اولین گام در نظر دارند با استفاده از ظرفیت مطلوب نهفته در بخش ها و نهادهای فرهنگی خود که مهمترین مصداق عینی آن احیای مجدد فعالیت معاونت امور فرهنگی و اجتماعی این سازمان است اولین سازمانی باشد که به درخواست مقام معظم رهبری پاسخ مثبت داده و روزنه ای هرچند کوچک در راستای تشریک مساعی با شرکای اجتماعی تأثیر گذار بر حوزه تولید ، کار و اشتغال به منظور تحقق مبانی اقتصاد مقاومتی مورد نظر مقام معظم رهبریایجاد کنند .
با توجه به اینکه تامین اجتماعی یکی از زیر ساخت های اساسی توسعه ملی کشور است که عملکرد آن منجر به تأمین معیشت و سلامت نیروی مولد جامعه و رفع دغدغه ها و نگرانی های آنان می شود، افزایش تعامل و مشارکت با کارفرمایان و کارآفرینان در جهت دستیابی به توسعه اقتصادی و رونق بازار کار و اشتغال با تکیه بر رویکرد اقتصاد مقاومتی از جمله اهدافی است که برگزارکنندگان این همایش در پی تحقق آن هستند .
از آنجا که این سازمان بزرگ بیمه گر اجتماعی به لحاظ کهولت عمر از نظر منابع و مصارف در وضعیت نامناسب قرار گرفته است و اقدامات و روندهای ناصواب و خارج از اصول و مبانی محاسبات بیمه ای منجر به تخریب وجهه ای این سازمان
مردم بنیان نزد اجزای نظام تصمیم ساز و تصمیم گیران اجرایی کشور و همچنین شرکای اجتماعی آن ( کارگران ، بیمه شدگان و کارفرمایان ) شده است، بنابراین ترمیم وجهه سازمانی و بازنگری در فرایندهای داخلی سازمان تأمین اجتماعی و از همه مهمتر ارتقای فرهنگ بیمه های اجتماعی در کشور از جمله هدفهایی است که همایش ملی تکریم از کارفرمایان و کارآفرینان برتر کشور بدنبال تحقق آن است .

کارفرمایان و امید برای تغییر نگرش

سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان مشاع بین النسلی است که ذخائر و دارایی های آن متعلق به نسل فعلی و نسلی آتی است و هرگونه دخل و تصرف در دارایی های آن باید همسو با منافع و مصالح شرکای اجتماعی( بیمه شدگان ، کارفرمایان و مستمری بگیران ) این سازمان باشد . یکی از خواست های مکرر و همیشگی شرکای اجتماعی آن است که به میزان سهمی که در
تأمین بودجه و منابع سازمان تأمین اجتماعی دارند در تصمیم گیریهاو تصمیم سازی ها ی کلان و تدوین قوانین و مقررات این سازمان مشارکت داشته باشند . این نظر و دیدگاه از آنجا ناشی می شود که بیش از ۹۰ درصد منابع سازمان از طریق پرداخت
حق بیمه توسط کارفرمایان و بیمه شدگان تأمین می شود . البته در مقابل این دیدگاه مسئولان و دست اندرکاران دولتی حوزه رفاه و تأمین اجتماعی همیشه این موضوع را این گونه پاسخ داده اند که با حضور نمایندگان تشکل های کارگری وکارفرمایی در هیأت امنای این سازمان به اجرای این مهم توجه شده است. پرواضح است که این پاسخ در مقام مقایسه میزان سهم شرکای اجتماعی در تأمین بودجه سازمان تأمین اجتماعی و مشارکت آنها در تصمیم گیریها چندان با عدالت و مساوات همراه نیست .
موضوع دیگری که کارفرمایان به عنوان مهمترین تأمین کنندگان منابع سازمان تأمین اجتماعی سال های سال است که بدنبال تحقق آن هستند موضوع تغییر نگرش و دیدگاه کارکنان تأمین اجتماعی در برخورد با آنهاست . با توجه به تجربه ای که نگارنده این یادداشت در هنگام اشتغال در واحد اجرائیات داشته است به جرأت می توان گفت یکی از اصلی ترین و اساسی ترین مشکل کارفرمایان و صاحبان صنایع و مراکز تولیدی با تأمین اجتماعی نارضایتی آنان از نوع برخورد کارکنان تأمین اجتماعی است . البته در طول سالهای گذشته مدیران و مسئولان ارشد سازمان تأمین اجتماعی با تدوین برنامه های آموزشی و مشاوره ای برای کارکنان تلاش گسترده ای برای حل این معضل کرده اند اما به نظر می رسد این برنامه ها در زمین عمل با شکست روبرو شده است . کارکنان تأمین اجتماعی هنوز هم به کارفرمایان اعتماد ندارند و شاید در پس تفکرات آنها هنوز کارفرما با صفاتی چون زالو صفت و مستکبر و … یاد می شود . متأسفانه با اینکه سازمان تأمین اجتماعی در سال های اخیر تلاش زیادی برای بهره گیری از سیستم های مکانیزه برا ی تسهیل امورکارفرمایان و کاهش زمان انتظار و رفت و آمد آنها انجام داده است اما آمار پرونده های در دست بررسی در واحدهای درآمد شعب ، هیأت های بدوی و تجدید نظر نشان از آن دارد که سازمان تأمین اجتماعی در تعامل و همراهی و همدلی با کارفرمایان هنوز هم مشکل دارد .
تجربه نگارنده گویای واقعیت دیگری نیز می باشد ، ابهام در دستورالعملهای صادر شده از ستاد سازمان تأمین اجتماعی در اکثر مواقع در واحدهای صف که در خط مقدم جبهه خدمت رسانی هستند مشکلات مخلفی را به بار می آورد . اگر بگوییم در سازمان تأمین اجتماعی کارشناسان فن هنوز هم نمی توانند بخشنامه ای شفاف ، ساده ، همه فهم و عاری از زواید و کلمات دوپهلو و ابهام دار بنویسند سخنی به گزاف نگفته ایم . البته نگارنده یکی از دلایل این موضوع را در فقدان واحد مدیریت منابع انسانی می داند . متأسفانه در چند سال گذشته با توجه به برخوردهای سلیقه ای که با کارشناسان خبره و باتجربه بسیاری از واحدهای ستادی شد هسته فکری و به واقع مغز متفکر سازمان تأمین اجتماعی روز به روز ضعیف تر و نحیف تر شد و در عوض بدنه این سازمان رشد بی حساب و کتابی را تجربه کرد و کیست که نداند که بدن هرچه هم بزرگ و فربه شود اگر تهی از مغز باشد امورش هیچگاه به سامان نخواهد رسید .
در حال حاضر نزدیک به یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد کارگاهی در سراسر کشور با سازمان تأمین اجتماعی در ارتباط هستند اما به اعتقا د نگارنده مشکلات اصلی کارفرمایان با تأمین اجتماعی بیشتر از همه در بخش های بازرسی کارگاهی ،ایجاد جرائم
بیمه ای و ابلاغ اعلامیه ، اخطاریه و اجراییه که منجر به اقدامات اجرایی ماده ۵۰ توسط واحدهای اجرائیات می گردد حادث
می شود . در خصوص بازرسی کارگاهی سازمان تأمین اجتماعی بر اساس وظیفه ای که در صیانت از حقوق کارگران دارد خود را موظف به بازرسی کارگاهی می داند اما در این بازرسی ها به حدی مشکلات متنوع وعجیب و غریب برای برخی کارفرمایان ایجاد می شود که گاهی کارشناسان خبره تأمین اجتماعی نیز از حل آن عاجز می شوند . به راستی در برخی موارد به دلیل مشکلات ساختاری که در حوزه بازرسی کارگاهی وجود دارد حق و حقوق بسیاری از کارفرمایان پایمال شده و کارفرما از ترس گرفتار نشدن به اقدامات اجرایی ماده ۵۰ که در آن قانونگذار به نوعی وظایف ضابط دادگستری را به کارکنان اجرائیات تفویض کرده است اقدام به پرداخت مطالبات بحق یا … می کند . در این قسمت موضوع نظارت برعملکرد بازرسان سازمان
تأمین اجتماعی نیز نباید از دید نهاد های امنیتی تأمین اجتماعی پنهان بماند . به نظر می رسد سازمان تأمین اجتماعی در این حوزه نیازمند یک پ‍ژوهش علمی و راست آزمایی است تا میزان پاکدستی کارکنان این حوزه برای سیستم اداری این سازمان و جامعه کارگری، کارفرمایی مشخص گردد. در حوزه فعالیت واحدهای اجرائیات تأمین اجتماعی نیز کارفرمایان و صاحبان کارگاههای تولیدی مشکلات مختلفی دارند که موجب اتلاف وقت آنها در واحدهای اجرایی تأمین اجتماعی و یا هیأت های بدوی و تجدید تظر تشخیص مطالبات می گردد. کارفرمایانی که به دلیل نپرداختن حق بیمه یا ارسال نکردن و تأخیر در ارسال لیست حق بیمه مشمول جریمه نقدی شده اند به مبلغ جرائم و نوع محاسبه این جرائم اعتراض دارند . از آنجا که کارفرمایان با شیوه محاسبه جرائم بیمه ای آشنا نیستند و از طرفی در برخی مواقع به دلیل تغییر محل کارگاه اخطاریه ها بدست کارفرمایان نرسیده مشمول جرائم سنگین می شوند. نگارنده در بررسی پرونده های مطالباتی مواردی را به خاطر دارد که به دلیل نبود مشخصات درست هویتی اخطاریه ها بدست کارفرما نرسیده و پس از ۱۰ سال به دلیل توقیف اتومبیل ، املاک ویا حسابهای بانکی کارفرما به واحد اجرائیات مراجعه و در مقابل اعلام مبلغ بالای جریمه متعجب می شد. به نظر می رسد با تغییر شیوه اعلام جرائم بیمه ای و به
روز رسانی مشخصات هویتی در شعب تأمین اجتماعی از دریافت برخی مبالغ که به ناحق بر دوش کارفرمایان افتاده می توان
جلو گیری کرد .
موضوع دیگری که کارفرمایان سالهاست بدنبال اجرایی کردن آن هستند موضوع برخورداری کارفرمایان از بیمه تأمین اجتماعی است . این موضوع که کارفرمایان خواهان درج نام خود در لیست حق بیمه هستند موضوعی است که در نهایت برای آن باید راه حل منطقی پیدا کرد .
با توجه به مسائل و مشکلات متنوعی که در حال حاضر جامعه کارفرمایی کشور با فرایندهای انجام امور در واحدهای اجرایی تأمین اجتماعی روبرو است پیشنهاد می شود با یک بررسی علمی اقدام به شناسایی نقاط ضعف و چالش های موجود در فرایندهای انجام امور کارفرمایان شود ، زیرا با شناسایی نقاط ضعف سیستم و مهندسی مجدد فرایندها می توان امیدوار بود که در آینده و به مرور بتوان اعتماد کارفرمایان را جلب کرد.

سازمان تأمین اجتماعی و امید به فردایی روشن

از نظر اقتصادی کار، سرمایه و مدیریت لازم و ملزوم یکدیگرند ، به واقع اگر فرایند های یاد شده مطابق قواعد و رویه های خاص خود حرکت کنند افزایش تولید ناخالص ملی را به همراه خواهند داشت که موجب توسعه یافتگی یک کشور می شوند . در بین سه مقوله یاد شده به دلیل آنکه مدیریت هدایت نیروی کا و سرمایه را برعهده دارد این فرایند از اهمت بیشتری برخوردار است .
متأسفانه یکی مشکلات سازمان تأمین اجتماعی با جامعه کارفرمایی در مبحث مدیریت نیروی کار گنجانده شده است . آمارها نشان می دهند که ۷۰ درصدحق بیمه ها در لیست های ارسالی از سوی کارفرمایان بر اساس حداقل حقوق واریز شده که گویای عدم توجه کارفرمایان به قوانین و مقررات و از همه مهمتر حق و حقوق قانونی بیمه شدگان هستند. از مشکلات دیگر سازمان تأمین اجتماعی با کارفرمایان موضوع بیمه گریزی بسیاری از کارفرمایان است . کم نیستند کارگرانی که با حقوق و مزایای پایین و بدلیل مشکلات معیشتی بدون دارا بودن بیمه در شرایط سخت و طاقت فرسا به کار اشتغال دارند و از ترس بیکاری جرأت اعتراض ندارند. به اعتقاد نویسنده تا زمانی که ضرورت برخورداری از بیمه اجتماعی برای کارفرمایان و کارگران مشخص نشود و این دو گروه به این دیدگاه و نظر نرسند که بیمه تأمین اجتماعی در عمل منافع زیادی را عاید کارفرمایان و بیمه شدگان می سازد ، انتظار حل مشکلات پیش گفت را نباید داشت .
در چنین شرایطی برگزاری همایش بزرگ و ملی تکریم کارفرمایان و کارآفرینان برتر کشور فرصت مغتنمی را برای دست
اندر کاران سازمان تأمین اجتماعی فراهم ساخته تا با ایجاد دبیرخانه دائمی شرکای اجتماعی در دفتر اداره کل امور فرهنگی و اجتماعی کارفرمایان و سازمانهای معاونت امور فرهنگی و اجتماعی تأمین اجتماعی گام نخست را برای ایجاد بستر مناسب فرهنگی جهت مشارکت و تعامل بیشتر بین سازمان تأمین اجتماعی و شرکای اجتماعی ( کارگران ، کارفرمایان و مستمری بگیران ) بردارد .
امید است این حرکت سازمان تأمین اجتماعی مسیر سبز تعامل و مشارکت فعال شرکای اجتماعی را فراهم سازد . / پایان