مثلث رشد اقتصادي، اعتلاي فرهنگي و عدالت اجتماعي

مثلث رشد اقتصادي، اعتلاي فرهنگي و عدالت اجتماعي
دكتر فريبرز رئيس دانا
فصلنامه رفاه اجتماعي، شماره 5، پائيز 1381  ص 11
 چکيده

امروزه كاملا ناممكن است كه براي مقوله هاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، برنامه ها و سياست هاي جداگانه تدوين كرد و براي هر يك هدف هاي رشد و پيشرفت در نظر گرفت. رشد اقتصادي تنها موردي است كه ممكن است تا حد معيني بتوان به آن دست يافت، اما پس از آن ناموزوني هاي اجتماعي، آسيب هاي اجتماعي، عقب ماندگي هاي فرهنگي و انواع ناموزونيها مانع رشد مي شود. از طرف ديگر، رشد اقتصادي براي تداوم و استمرار به حضور انسانهاي سالم، آگاه، آزاد، و به يك نظام سياسي دموكراتيك احتياج دارد. چنين دستاوردهايي در واقع مجموعا برنامه ها و سياست هاي توسعه اجتماعي را مي سازند. از طرف ديگر، ارتقاي فرهنگي در يك جامعه لزوما به معناي پذيرش راه ها، روش ها و ايدئولوژيهاي معين غربي، مبتني بر انباشت سرمايه در چارچوب نظام ليبرال دموكراسي و نظام بازار نيست. رابطه آماري ساده و سطحي بين مدرنيزاسيون و رشد، هرگز بيانگر ضرورت قطعي نظام بازار نيست. رابطه آماري ساده و سطحي بين مدرنيزاسيون و رشد، هرگز بيانگر ضرورت قطعي نظام ليبرال دموكراسي براي رشد و توسعه نيست. ارتقاي فرهنگي مي تواند با تدوين ايدئولوژي هاي مشخص جامع و با مشاركت، عدالت و همسازي ها به جاي قبول ناموزونيها، همساز باشد. توسعه اجتماعي وقتي به حوزه هاي عدالت، تامين اجتماعي و مشاركت اجتماعي راه مي يابد، راه را براي توسعه فرهنگي مستقل هموار مي كند. رشد مادي بي توجه به عدالت و دموكراتيسم، رشدي ناپايدار و معطوف به توزيع نابرابر و آسيب رسان به ثروت و درآمد است كه خود تلقي كاملي از توسعه انساني و همگاني به دست نمي دهد. تحولات تاريخي نشان مي دهند كه هم پيوندي ميان مقوله ها هميشه وجود داشته، گرچه ناشناخته مانده است. اين هم پيوندي هيچگاه از تعارض ها و تضادهاي دروني جدا نبوده، ولي با همين نيروي تعارض نيز جلو آمده است. اما سلطه انديشه رشد مادي و ايدئولوژي بورژوازي كه صرفا بر اصل حداكثر سود، بي توجه به توسعه اجتماعي و رشد مبتني است نمي تواند اين هم پيوندي را در اين مرحله تاريخي بهينه سازي كند. مداخله هاي خردمندانه، مشاركت مردمي و عدالت اجتماعي در چارچوب ظرفيتهاي تاريخي براي اين توسعه همه جانبه ضروري است