مفاهيم بنيادي در مباحث رفاه اجتماعي (سياست اجتماعي، حمايت اجتماعي، رفاه و تامين اجتماعي)

مفاهيم بنيادي در مباحث رفاه اجتماعي (سياست اجتماعي، حمايت اجتماعي، رفاه و تامين اجتماعي)
فرشيد يزداني
فصلنامه رفاه اجتماعي، شماره 10، ويژه نامه سياست اجتماعي  ص 31
 چکيده

واژه هاي “رفاه” و “تامين ” به خصوص با صفت “اجتماعي” واژه هايي هستند مولود تحولات مدرن و به خاطر همين ويژگي، پيچيدگيهاي مناسبات اجتماعي مدرن در تفسير و تاويل آنها راه جسته است. از اين رو، ارائه تعريفي دقيق و روشن از آنها که مورد اجماع کارشناسان باشد، چندان امکانپذير نيست، اما به رغم آن مي توان با بررسي فرايند شکل گيري اين واژه ها و نيز چگونگي کارکرد و حيطه کنش آنها به طرحي کلي از اين مفاهيم دست يافت.
“رفاه اجتماعي” تعبيري است که بيشتر به يک وضعيت چند جانبه – اقتصادي، اجتماعي و سياسي معطوف است و حفظ شان انسانها و مسووليت پذيري جامعه در قبال آن و ارتقاي توانمندي کليت جامعه در عرصه هاي فردي و جمعي از اهداف اساسي آن است.
سياست اجتماعي، گرچه از جنبه هاي مختلف با رفاه اجتماعي همسوست؛ به نوعي که گاه مترادف يکديگر به کار مي روند، اما از نظر نوع رويکرد به مساله و نيز نحوه کارکرد، با رفاه اجتماعي مرزبندي دارد. سياست اجتماعي از يک سو معطوف به تدبير و اجراست و به نوعي ابزار پيوند برنامه هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و سياسي محسوب مي شود و از سوي ديگر به عنوان پوششي عام براي برنامه هاي مختلف دولت در عرصه هاي سياست گزاري گوناگون به شمار مي رود.
تامين اجتماعي و حمايت اجتماعي، زير مجموعه اي از رفاه اجتماعي و ابزاري در سياست اجتماعي محسوب مي شود. اختلاف مهم بين تامين اجتماعي و حمايت اجتماعي در نحوه تامين منابع مالي آنها و نيز منطق توزيع آن منابع است. از لحاظ مفهومي و کارکردي، تامين و حمايت اجتماعي در مقابل مفاهيم چند بعدي رفاه اجتماعي و سياست اجتماعي عمدتا بعد قوي تري دارند.

كليد واژه: واژه هاي “رفاه” و “تامين ” به خصوص با صفت “اجتماعي” واژه هايي هستند مولود تحولات مدرن و به خاطر همين ويژگي، پيچيدگيهاي مناسبات اجتماعي مدرن در تفسير و تاويل آنها راه جسته است. از اين رو، ارائه تعريفي دقيق و روشن از آنها که مورد اجماع کارشناسان باشد، چندان امکانپذير نيست، اما به رغم آن مي توان با بررسي فرايند شکل گيري اين واژه ها و نيز چگونگي کارکرد و حيطه کنش آنها به طرحي کلي از اين مفاهيم دست يافت.
“رفاه اجتماعي” تعبيري است که بيشتر به يک وضعيت چند جانبه – اقتصادي، اجتماعي و سياسي معطوف است و حفظ شان انسانها و مسووليت پذيري جامعه در قبال آن و ارتقاي توانمندي کليت جامعه در عرصه هاي فردي و جمعي از اهداف اساسي آن است.
سياست اجتماعي، گرچه از جنبه هاي مختلف با رفاه اجتماعي همسوست؛ به نوعي که گاه مترادف يکديگر به کار مي روند، اما از نظر نوع رويکرد به مساله و نيز نحوه کارکرد، با رفاه اجتماعي مرزبندي دارد. سياست اجتماعي از يک سو معطوف به تدبير و اجراست و به نوعي ابزار پيوند برنامه هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و سياسي محسوب مي شود و از سوي ديگر به عنوان پوششي عام براي برنامه هاي مختلف دولت در عرصه هاي سياست گزاري گوناگون به شمار مي رود.
تامين اجتماعي و حمايت اجتماعي، زير مجموعه اي از رفاه اجتماعي و ابزاري در سياست اجتماعي محسوب مي شود. اختلاف مهم بين تامين اجتماعي و حمايت اجتماعي در نحوه تامين منابع مالي آنها و نيز منطق توزيع آن منابع است. از لحاظ مفهومي و کارکردي، تامين و حمايت اجتماعي در مقابل مفاهيم چند بعدي رفاه اجتماعي و سياست اجتماعي عمدتا بعد قوي تري دارند